‘Een kat heeft negen levens’ wordt er wel gezegd, maar de mens heeft beschermengelen. Daar ben ik van overtuigd! Al meerdere keren ben ik onvrijwillig te water gegaan, en steeds merk ik – achteraf evaluerende – dat het heel anders had kunnen aflopen…

Enkele jaren geleden overwinterden we nog op de Kromhoutwerf in Amsterdam, waar we mooi de tijd en gelegenheid hadden om klussen aan het schip te doen. Ik lag in een koude januarimaand al een week in de stuurhut op de bank met een dikke griep. Daarbij ergerde ik me gedurende die week aan een dikke flats opgedroogde reigerstront op het bakboord raam.
Mijn lief deed gewoon de luxaflex dicht en opperde dat ik het maar moest verwijderen als de griep over was…
Op een vroege maandagmorgen moest ze weg en ik had het rijk alleen. Ik voelde me weer wat beter en besloot als eerste de gore flats even te verwijderen want die was lekker ingeweekt door de miezerregen na een vorstperiode. Dikke jas aan, slang uitgerold en met een ter hand genomen bezem ga ik - veel te gehaast - de vieze flats te lijf. De slang is door de kou echter stug en kinkt, waardoor ik geërgerd probeer met één hand de slag eruit te slingeren, maar het onding heeft zich om mijn been gewikkeld, waardoor ik mijn evenwicht verlies en achterover over de hoge railing overboord ga. Tijdens mijn vrije val van enkele meters voel ik de rand van de betonnen drijfsteiger naast het schip mijn pet van mijn achterhoofd slaan en dan wordt het donker en koud. De dikke jas zuigt snel vol en ik voel me zwaar worden. Als ik weer naar de oppervlakte spartel, weet ik een autoband te grijpen die aan de steiger hangt. Vraag me niet hoe ik het klaar heb gespeeld, maar ik ben via die autoband het steenkoude water uit gekomen. Daarna snel naar binnen en onder de koude douche, waar ik mijn stijf geworden lichaam ontdoe van de koude natte kleding. Langzaam schroef ik de thermostaatkraan op, en zo heb denk ik de langste douche van mijn leven genomen…
Als ik een uurtje later nog rillend van de schrik en de kou met een kop hete thee in de stuurstoel zit, overdenk ik alles. Ik moet een beschermengeltje bij me hebben, want als ik met het achterhoofd de betonnen steiger had geraakt, was is bewusteloos geslagen en roemloos de diepte in gegaan… Het was mijn tijd echter nog niet!
Bij de eerstvolgende verbouwing van het achterschip besloot ik een zwemtrap aan de spiegel te lassen, zodat ik (of iemand anders) er altijd uit kan komen…

Herhaling van zetten

Dit voorjaar was het een herhaling van zetten… Het water is nog maar zeven graden en door de stevige oostenwind ligt er een wolk vies schuim van dooie algen aan de lijzijde van de Meander V. Als dat opdroogt, laat het een vieze plaklaag achter die moeilijk te verwijderen valt. Ik besluit het wederom met een bezem te lijf te gaan vanuit het rubberbootje en bereid me voor. Het is koud, dus een dikke jas aan en dat is meestal voor onze trouwe viervoeter Steffie het teken dat we uit gaan. “Blijf”, beveel ik haar als ik het lijntje los maak en in het oude bijbootje stap. De verleiding is voor haar te groot en met een aanloopje springt ze me na, het bootje in. “Wat doe je nou!” mopper ik terwijl ik mijn balans terug tracht te vinden. Gehoorzaam springt ze er daardoor ook direct weer uit, waardoor het bootje voor de tweede keer een zet krijgt. Deze keer is mijn balans helemaal weg en ik ga achterover te water terwijl het rubberbootje onder me weg schiet. Ook nu gaat mijn achterhoofd rakelings langs de scherpe balk van de zware oprijplaat achter op het schip, waarbij ik ook nu mijn pet verlies. Weer is het donker en steenkoud onder water en voel mijn kleren volzuigen. Snel worstel ik naar de oppervlakte en dan bemerk ik dat ik een probleem heb…
Ik heb voor dit soort calamiteiten jaren terug een zwemtrap aan de spiegel van het schip laten lassen, maar nu staat er een grote rubberboot op het achterdek, waardoor ik de zwemtrap dus niet kan gebruiken.. Hangend aan de hoge steiger overdenk ik mijn mogelijkheden. Die zijn momenteel zeer beperkt en ik doe een poging om de steiger op te klimmen, maar mijn beide totaal versleten schouders beletten me dat. Helse pijnen snerpen door mijn bovenlijf en ik besef me dat ik dit op mijn oude dag niet meer ga redden. “Je wordt ouder papa”, schiet er door mijn hoofd en voor de tweede maal overdenk ik mijn opties. Van pijn en kou, ga ik aan de meerlijn van het scheepje achter ons hangen, maar ook dat is geen optie.

Mijn Koninkrijk voor een zwemtrap!

Door mijn gewicht trekt het scheepje naar de steiger en ik word bijna geplet. “Mijn Koninkrijk voor een zwemtrap!” mompel ik. De zwemtocht naar de dichtstbijzijnde zwemtrap op de haven durf ik vanwege de kou echter niet aan. De situatie lijkt steeds hopelozer te worden, totdat ik onze buurvrouw een schip verderop in de stuurhut zie zitten. Ik kan nog net met mijn rechterhand de vingers in de mond krijgen en stuur een stevig fluitsignaal haar kant op. Vriendelijk zwaait ze terug, maar dat was niet de bedoeling!!! Een seconde later beseft ze echter dat het foute boel is en rent snel met haar man de steiger op. Samen trekken ze mijn lamme zware koude lichaam aan mijn armen de steiger op. Ik zal verder niet omschrijven hoe sterk mijn schouders daartegen protesteerden, maar ik kan je verzekeren dat het geen pretje was.
Op de steiger dank ik mijn redders uit de grond van mijn hart en ga wederom onder de koude douche staan die ik langzaam steeds warmer draai. Droog en warm in de stuurhut zittende, overdenk ik het gebeuren opnieuw en denk terug aan de val in Amsterdam. Ik heb dus nog steeds het beschermengeltje op mijn schouder… want het is mijn tijd nog niet!
De boodschap van de engel is echter duidelijk: “ Doe een zwemvest aan als je alleen bent capriolen gaat uithalen Evert!”

Evert.

Wij bootvaarders, bootbewoners en bootavonturiers, zoeken allemaal ons ding op het water. De één zoekt er vermaak, de ander avontuur en velen zoeken er vrijheid en rust. Er zijn genoeg havens waar de schepen amper hun ligplaats verlaten en de mensen het schip gebruiken als een soort ‘stacaravan’. Het gaat de eigenaren om gezelligheid en vermaak. Anderen daarentegen grijpen iedere mogelijkheid aan om het ruime sop op te gaan en te genieten van de rust, de weidsheid en het ervaren van vrijheid.

Onbereikbaar
In enkele gevallen stappen mensen aan boord om de eenzaamheid te verkiezen. Het zijn vaak mensen die een boot verkiezen boven een plek aan de wal omdat ze onbereikbaar willen zijn en zonder deurbel willen leven. In veel gevallen liggen er verschillende maatschappelijk oorzaken aan ten grondslag en ik ben altijd benieuwd wat mensen ertoe beweegt om zich volledig af te zonderen van de maatschappij.

Einzelgänger
Enkelen voeren die afzondering tot in het extreme door. Het worden ‘waterkluizenaars’ en willen niemand op bezoek. Zo liggen er in onze ‘achtertuin’ al jarenlang twee schepen achter het anker. De klipper is verlaten maar op de motorkruiser woont een einzelgänger met zijn hondje. Aanvankelijk zag het scheepje er nog redelijk netjes uit, maar naarmate de jaren verstrijken, verwordt het tot een bende. Grote rollen gaas om het schip moeten kennelijk voorkomen dat het hondje in het water valt, maar na een aantal stormen ligt de hele rol in het water. Het schip zit vast op een strekdam en komt soms met de kont deels uit het water als het weer ‘eb’ is op de Gouwzee.

Spartaans
Het leven aan boord moet wel Spartaans zijn, want hij kan geen water, noch diesel tanken en er zit ook geen pijp op voor een (hout)kachel. Er hangt een lekke plastic roeiboot achter, waarvan alleen de bodem nog lucht bevat en daarmee peddelt de ‘diehard’ naar de wal om in de stad wat voedsel (en meer) te halen. Gelukkig hebben we geen strenge winters meer, want dan zou alles kapotvriezen als er niet gestookt kan worden.

Handhaving
Met enige regelmaat komt er een groot overheidsschip de Gouwzee op varen waarvan de rubberboot te water wordt gelaten. De dienaars gaan naar het schip, maar komen vaak schijnbaar onverrichterzake terug. Hij voldoet kennelijk aan de regelgeving in de wet voor het ‘vrij ankeren’ en iedere nacht brandt braaf het ankerlichtje ten teken dat hij wel over stroom beschikt via een zonnepaneel.

Ontmoeting
Omdat wij iedere dag meermaals met onze Steffie een rondje door het park doen, lopen we er vlak langs, maar we zien nooit enig teken van leven. Wel zien we de ‘bijboot’ steeds op een andere plek liggen, dus er is wel leven aan boord. Ruim een jaar geleden trof ik de man met zijn hondje in het park en ik knoopte een gesprek aan. Dat was kort en duidelijk. “Ik kan niet meer tegen mensen meneer. Ik heb teveel meegemaakt om ze nog te kunnen verdragen. Laat me maar met rust!” Dat was duidelijk en onze wegen scheidden weer…
Ikzelf ben een gezelschapsdier en kan me amper verplaatsen in deze gedachtegang, maar met de wetenschap dat sommige mensen meer meemaken in hun leven dan ze aankunnen, heb ik er begrip voor dat ze de rust van de onbereikbaarheid op het water zoeken. Ik ben er in elk geval nog niet aan toe…

Evert

Het ‘scheepjesvolk’ waaronder wij ons scharen, is soms zo liefdevol en hartelijk, dat we wel eens perplex staan over hun goedheid. We merken het dagelijks bij onze Stichting Vaarwens, maar ook privé komt het vaak binnen. De nu volgende geste van onze makker Chang Wah overtrof alles!
Wellicht weten velen dat ons varende ‘Vaarwenskantoor’ jarenlang gesponsord in Jachthaven Naarden lag, maar het is onlangs verhuisd naar Monnickendam. Logistiek gezien veel beter, want er werken nu drie mensen op het kantoor, allen woonachtig in Monnickendam.

Misschien herinneren velen zich wel, dat er bij de ingang aan de Onderwal van de prachtige Jachthaven Naarden twee grote zee-boeien stonden. Enige tijd terug moesten die op last van de gemeente verwijderd worden, want de omwonenden klaagden er over. Voor een enthousiaste ligger in de haven een mooi handeltje, want hij heeft een bedrijf in metaal recycling en deze jongens wegen ruim 7 ton per stuk. Chang Wah is de eigenaar van Jakiro Metaal Recycling en hij kocht ze en transporteerde ze naar zijn bedrijf in Apeldoorn.
Chang Wah volgde Stichting Vaarwens al jaren en doneerde veel aan de stichting, maar ook stond hij graag achter de bar tijdens onze vrijwilligersavonden die we mochten houden in het clubhuis ‘Het Behouden Huys’ van de R&ZV op de haven. Op een gegeven moment organiseerde hij zelfs een vaarwens voor een terminale meneer, waar hij in het ziekenhuis enige tijd naast lag op de ziekenkamer. Deze indrukwekkende wens kun je zien met een video onder deze link: https://youtu.be/dk2vihxT1Fg .

Omdat we ook met de Meander V in de winter af en toe even in Naarden vertoeven, raakten we bevriend en spraken over het genoegen om voor de verandering even een andere ligplaats in een ander gebied te hebben, maar om nou twee ligplaatsen te bekostigen…
Op een gegeven moment wilde de jachthaven de markante boeien graag terug, om ze nu op eigen terrein te zetten en ze benaderden Chang Wah om ze terug te kopen. Dan gaan bij onze Chinese vriend de gedachten ratelen en hij komt met een lumineus voorstel.
Enthousiast deelt hij zijn idee met ons; “Evert en Inge, jullie doen alles voor jullie medemens in hun laatste dagen, laat mij nou eens iets voor jullie beiden doen! Ik biedt de jachthaven aan om de boeien gratis terug te plaatsen, met als tegenprestatie dat jullie hier vijf jaren lang iedere winter een maand gratis mogen liggen?”
Zijn ogen twinkelen van blijdschap, als hij ziet dat we daar erg blij mee zijn.

De haven gaat akkoord en ruim een week geleden kwam er een grote vrachtauto combinatie met de enorm zware boeien het jachthaventerrein oprijden. We waren erbij toen ze gelost werden en waren getuige van het spektakel, toen de zwaarste heftruck van de haven de kolossen met veel moeite loste. Eén ervan had een dikke deuk in de vorm van een scheepsboeg en lachend merk ik op; “Stel je voor als dit de boei zou zijn waar onze Meander V destijds als Loodsboot met 30 knopen overheen voer! Dan snap ik wel dat het schip lek voer, want deze jongens geven niets mee…
“Boeiend!” merkt Tjang Wah op. Wát een mooi mens!

Evert

Tegenwoordig varen we heel anders dan vroeger. Navigatie apparatuur was er nauwelijks en we moesten het doen met onze ogen en oren, bijgestaan door een kompas, een sleeplog en een echolood. Bij mist varen was levensgevaarlijk, want het enige wat er als herkenningssignaal binnen kon komen, was een scheepsbel of een misthoorn. Dan nog was het een hachelijke onderneming om het water op te gaan en voeren vele schippers als een ‘blinde vink’ naar hun bestemming. Gelukkig was het toen nog niet zo druk op het water…

Met de komst van de eerste radar en Decca kregen ze enige hulp en konden ze hun positie bepalen, alsmede ‘door de mist kijken’ met de radar. Het waren onwijs grote dingen die nog werkten met echobuizen. Als je zo’n ding nu middenin een stad aan zou zetten, zouden - door de heftige echo frequenties - wellicht alle computers in de omgeving van slag raken…
Tegenwoordig zie je op een jachtenradar van een beetje kwaliteit al veel meer dan de grote apparaten van weleer, maar de clou blijft het afstellen van de radar en het leren herkennen van de tevoorschijn getoverde beelden. Ik weet in ieder geval, dat zelfs de KNRM vrijstelling heeft om met deze ‘jachtenradars’ te mogen varen. Dat zegt wel iets van de kwaliteit… Samen met de AIS beelden die op de navigatiekaarten verschijnen, kun je met een beetje ervaring al heel goed navigeren in de mist. Helaas is het in veel gebieden niet toegestaan om bij slecht zicht met een jachtenradar te varen. Als ze je er op betrappen, moet je ter plekke voor anker gaan… Zou een ‘klein radar certificaat’ als aanvulling op het marifooncertificaat na een korte cursus geen oplossing zijn en de veiligheid op het water bevorderen?

Het was de afgelopen maanden onwijs vaak mistig en veel jachtschippers wilden toch graag naar hun bestemming. Met name Terschelling stond bij de doorzettende wintervaarders hoog op het lijstje om de feestdagen door te brengen. Stormdepressies, afgewisseld door dagenlange dichte mist belemmerde hen om de oversteek naar hun geliefde eiland te maken. Op de dag dat het zicht iets beter werd, waagden velen het er op en verlieten het vasteland, bijgestaan door hun apparatuur. Toch trok het af en toe weer dicht en ik hoorde de veerboot de verkeersbegeleidingspost Brandaris oproepen met de vraag of er wat ‘blauw of geel’ (overheidsschepen) het water kon, want er waren teveel jachten onderweg. Ze moesten allemaal voor anker en wachten op beter zicht, terwijl velen een goede radar hadden en hun AIS bij hadden staan. Op de AIS kon ik ze dan ook nagenoeg allemaal mooi stijf langs – of zelfs achter - de betonning zien varen. Naar mijn idee leveren ze geen enkel gevaar op…

Ook wij gaan na de feestdagen weer huiswaarts en duiken nog even Friesland in. Op Urk aangekomen, slagen we er in om ‘a la minute’ een nieuwe kuiptent te laten maken, want de oude was er na de zoveelste storm uit gewaaid en de vaarwensen zitten er weer aan te komen. De tent is amper klaar en dan krijgen we het bericht dat de Vaarwens I schroefschade heeft en uit de vaart is, dus moeten we met gezwinde spoed terug moeten naar Monnickendam om de wensen over te nemen.
Ik twijfel even, want het zit wederom potdicht van de mist. We móeten echter terug maar ik heb wel vaker in dichte mist gevaren. Ik start het schip op en stel alle navigatie apparatuur in, want voorlopig zal de mist niet optrekken. Het wordt vandaag ‘klokje varen…’

Even later varen we op open water en het heeft wel wat, zo’n geheimzinnig sfeertje.
Inge kijkt mee op onze 20 jaar oude Furuno radar en ziet wat stipjes voor de boeg.
“Die boeien en andere schepen zie ik Evert, maar wat zijn dat dan?”
“Dat zijn waarschijnlijk watervogels, wacht maar even tot we dichterbij komen.”
Ik minder een beetje vaart en even later vliegen er drie aalscholvers voor onze boeg het water uit. We kunnen ze nog een tijdje op het scherm volgen en ik heb het volledige vertrouwen in mijn radartje, want als ik die vogels kan onderscheiden, dan zal ik een vrachtschip zeker niet over het hoofd zien.

Op ‘de klokjes’ vinden we de Houtribsluizen en het enige wat we deze reis gezien hebben, waren de kademuren van de sluis.
“Maak hem maar vast bij de volgende bolder Inge. Volgens mij liggen we in de sluiskolk!” lach ik door de intercom.
Wij komen altijd thuis, maar in veel gevallen zijn we in overtreding, want de radar wetten zijn onwijs onoverzichtelijk. Hopelijk komt er verandering in, want zoals het nu geregeld is, ontstaan er veel onveilige situaties!
Lees er alles over in dit artikel: https://www.zeilen.nl/aan-boord/navigatie/jachtenradar-verplicht-en-verboden-2/

Evert